Bireysel Gelişimin Anahtarları

Kariyeriniz boyunca çok sayıda farklı gelişim deneyimiyle karşılaşır­sınız. Mücadeleyi gerekli kılarak sınırlarınızı zorlayan bir pozisyona atanabilir ya da kendi isteğinizle böyle bir pozisyona geçebilirsiniz. Size yol gösterecek bir akıl hocası edinebilirsiniz. Yaşadığınız yerdeki bir toplumsal etkinlikte liderlik yapma gereksinimi duyabilirsiniz. Ya da, liderlik geliştirme programları gibi ek eğitim olanaklarına ilgi du­yabilirsiniz. Bu farklı deneyimlerin hepsi ortak bir noktada toplanır: Her biri, kişisel ve profesyonel açıdan kendinizi geliştirmenizi sağlar. Bu deneyimler sizde, öğrenme ve gelişme sürecinizin hızlandığı duy­gusunu yaratabilir. Bu hızlanma nasıl ortaya çıkmıştır? Öğrenme de­vinimini deneyimin sona ermesinden sonra da sürdürmenin yolu ne­dir? Bu eğitim, gelişme deneyimlerini daha etkili ve daha de­ğerli kılmanın yollarını gösteriyor.

Durum Değerlendirmesi Mücadele ve Destek Neden Gerekli?

Liderlik yeteneği, çoğu insan için, ömür boyu süren deneyimlerle aralık­sız olarak geliştirilmesi gereken bir şeydir. Liderlik sorumluluğunu üst­lenmiş ya da üstlenmeyi amaçlayan kişiler genellikle kendilerine liderlik becerileri ve bakış açılarını kazandıracak liderlik kurslarına katılsalar da, bu gelişimin daha büyük bölümü dershanelerin dışında, görevlerin gerçek­leştirilmesi sırasında, başkalarıyla kurulan ilişkiler, kamu hizmetleri ya da ofis dışı deneyimler vasıtasıyla gerçekleşir.

Danışmanlar olarak bizler, liderlik gelişimine yön veren üç anah­tar unsur bulunduğuna inanıyoruz: Durum değerlendirmesi, güçlükler ve destek.

Durum değerlendirmesi enformasyon demektir. Resmi ya da gayrı resmi yollarla sunulabilen bu enformasyon size, belirli bir anda nerede durduğunuzu, o andaki güçlü yanlarınızın neler olduğunu, durumunu­zun ne gibi geliştirme çabalarını gerekli kıldığını ve hangi etkinlik düze­yine ulaşabilmiş olduğunuzu anlatır.

Güçlükler, bir deneyim sırasında ilk kez karşılaşılan ve o anda eli­nizde bulunmayan becerileri ve bakış açılarını gerekli kılan unsurları ve­ya duruşunuzda dengesizliğe yol açarak yerleşik düşünce ve eylem bi­çimlerinizi sorgulama fırsatı yaratan unsurları temsil eder.

Destek, kendinize duyduğunuz güveni pekiştiren ve belirli bir an­daki gücünüz ile becerileriniz ve yerleşik düşünce ile eylem biçimleriniz konusunda size güven telkin eden deneyim unsurlarıdır.

Araştırmalar bünyesinde sunulan ve uygulanan liderlik geliştirme program­larında bu unsurların üçüne de oldukça yüksek düzeylerde yer verilerek, kısa bir zaman dilimi içinde çok yoğun bir gelişim deneyimi yaratılır. Du­rum değerlendirmesi yöntemleri arasında, kişilik envanterleri, 360 dere­celik liderlik taramaları ve yönetim simülasyonlarından alınan geribildi­rimlerin yanı sıra, program görevlilerinden ve diğer katılımcılardan alınan resmi ve gayrı resmi geribildirimler de sayılabilir. Bu gibi değerlen­dirmeler, başkalarının sizi nasıl gördüğü ve davranışlarınızın onları nasıl etkilediğini anlamanızı kolaylaştırır. Ayrıca, özümsemenizi gerektiren ye­ni ve şaşırtıcı bilgiler de içerebildiklerinden, sizin için bir mücadele zemi­ni oluştururlar. Kurs ortamı içinde eğitmenler ve diğer katılımcılar da önünüze benzer sınavlar çıkarabilir. Öte yandan, sınıf tartışmaları sırasın­da ortaya koyulan bilgilerin kendi inançlarınızı doğrulaması ya da sınıfta yeni becerilerinizi geliştirme fırsatı veren malzeme ve alıştırmaların su­nulması yoluyla sınıf ortamı size destek de sağlar.

Bu üç unsur, sınıf ortamı dışındaki gelişimsel deneyimlerin de bir parçası olmak zorundadır. Durum değerlendirmesi, mücadele ve destek unsurları arasında uygun bir denge kurulmadıkça, karşınıza çıkan geliş­me fırsatları bir lider olarak kendinizi geliştirmenize katkıda bulunama­yacaktır. Gelişiminizi hızlandırabilmek için, içinde bulunduğunuz duru­mun ve sahip olduğunuz becerilerin bir saptamasını yapmanız, gelişimi­nize katkıda bulunacak güçlükleri göze almanız ve bu güçlüklerin altın­dan kalkmanıza yardım edecek desteği yaratmanız gerekir.

 

Yükünüz Kaldırabileceğinizden Hafif Becerileriniz, durumun talepleriyle neredeyse bire bir örtüşmektedir. Bir süre için etkin bir performans gösterebilirsiniz, fakat büyüme fırsatları sınırladır.

Yükünüz Kaldırabileceğinizden Ağır Becerileriniz ve kavrayışınız durumun taleplerini karşılamak için yetersizdir. Ağır talepler yüksek düzeyde  stres ve kilitlenme yaratır.

Gelişimsel Denge Durumun talepleriyle başa çıkmak için gereken becerilerin yeterli sayılabilecek bir bölümü elinizde mevcuttur. Yeni taleplerin karşılanması için yeni beceriler gerekir; ama bu mücadele sizin için gelişim olanakları yaratır.

 

 

Durum Değerlendirmesi

Siz de yöneticilerin pek çoğu gibiyseniz, büyük olasılıkla size heyecan vermeyen ve öğrenme potansiyeli sunmayan bir iş ortamında çalışıyor ve gelişiminize katkıda bulunacak daha zorlu görevlere ihtiyaç duyuyorsu­nuz demektir. Ya da, elinizdeki becerileri yetersiz kılacak kadar ağır güç­lüklerle karşı karşıya olabilirsiniz. Atmanız gereken ilk adım, kendinize ve karşı karşıya bulunduğunuz güçlüklere ilişkin bir durum değerlendir­mesi yapmaktır. Daha sonra, güçlükler ile destek arasında, etkin bir per­formans göstermenizi ve öğrenmeyi sürdürmenizi sağlayacak uygun bir denge kurabilirsiniz.

Durum Değerlendirmesi Ne Zaman Gerekli?

Durumunuzda ortaya çıkan her değişiklik, bir durum değerlendir­mesi yapmanızı gerektirir. Günümüzün çalışma ortamında koşullar sık sık ve beklenmedik biçimde değişir. En azından, yeni bir rol üstlendiği­nizde, iş tanımınız değiştiğinde, büyük çaplı bir örgütsel değişim yaşan­dığında ya da yaptığınız son saptamanın üzerinden bir-buçuk sene geçti­ğinde, yeni bir durum değerlendirmesi yapmalısınız.

Durum değerlendirmesi yapmaya hazırlanırken şu üç noktayı göz önünde bulundurun:

1.    Hem kendinize hem de içinde bulunduğunuz duruma ilişkin bir
saptama yapın.

2.    Hem resmi hem de gayrı resmi değerlendirme teknikleri kullanın.

3.    Kendinizle ilgili değerlendirmenizi başka kaynaklardan edinilmiş
verilerle dengeleyin.

 

Kendinizi ve Durumunuzu Değerlendirmek

Kendinize ilişkin bir değerlendirme yapabilmek için, iş performan­sınız, güçlü yanlarınız ve gelişim gereksinimleriniz hakkında veri topla­manız ve daha önceki deneyimlerinizin size öğrettikleri konusunda bir kavrayışa varmanız gerekir. Şirketinizin insan kaynakları departmanı ki­şilik değerlendirme araçlarına sahipse, hangi öğrenme ve davranış biçim­lerini tercih ettiğinizi anlamak için bu araçlardan yararlanabilirsiniz.

Durum değerlendirmesi yaparken, işinizin ya da durumunuzun kilit unsurlarına, arzulanan sonuçlara, başarı kriterlerine ve ayrıca örgütsel or­tama, kültüre ya da iklime ilişkin en tatmin edici bilgilere ulaşmaya çalış­malısınız. Erişebileceğiniz tüm kaynakları (iş analizleri, şirket iklimi ve şir­ket kültürü araştırmaları ve iş arkadaşlarınızla yapacağınız görüşmeler gi­bi) göz önünde bulundurun. Değerlendirmenizi resmi ya da gayrı resmi biçimde gerçekleştirebilirsiniz. Resmi değerlendirmeler arasında, liderlik geliştirme programlarında kullanılan anketler ve araştırmalar ya da kendi işinizde kullandığınız performans izlemeleri gibi kaynaklar sayılabilir.

Gayrı resmi durum değerlendirmeleri arasında, akranlarınızla, iş ar­kadaşlarınızla ya da elemanlarınızla yaptığınız konuşmalar sırasında ala­bileceğiniz (ya da isteyebileceğiniz) geribildirimler ve benzeri kaynaklar yer alır. Kendi kendinize kalarak düşünmek ya da bir günlük tutmak gibi yöntemler de bu gruba giren değerlendirme biçimleridir. Durumunuz, becerileriniz, gelişim gereksinimleriniz, hedef ve öncelikleriniz ve bu he­deflere ulaşmakta kullandığınız stratejiler üzerinde düzenli aralıklarla düşünmek için belirli bir zaman ayırmanız büyük önem taşır.

Yaşları ilerleyip deneyimleri arttıkça, insanlar, kendileri ve içinde bulundukları durum hakkında bilinmesi gereken her şeyi bildiklerini dü­şünmeye başlayabilir ve buna bağlı olarak liderliklerini göstermeleri ge­rektiğinde, gerçekleri görmekte yetersiz kalabilirler. En etkili ve en bilgi­lendirici değerlendirme tekniklerinden biri, kendiniz hakkında yaptığınız değerlendirmeyi başkalarınınkiyle karşılaştırmaktır. Başkalarından geri­bildirim istemek gözünüze zor, zaman alıcı, hatta tehditkâr görünebilir. Ancak, kendimiz hakkında yaptığımız değerlendirmeler çoğu zaman baş­kalarının bizimle ilgili görüşleriyle örtüşmediği için, sadece kendi değer­lendirmemize dayanmak yanıltıcı ve tehlikelidir. Danışmanların doğru ve etkin değerlendirmelere ulaşmak için 360 derecelik geribildirimler kullanması­nın nedeni de budur,

Durum Değerlendirmesi İçin Hazırlık Soruları

Hangi güçlüklerle karşılaştım?

Bu güçlükler bana ne öğretti?

Öğrendiklerimden gerektiği gibi yararlanabildim mi?

Aşmam gereken başka hangi güçlükler var?

Şu andaki pozisyonum bana bu güçlüklerle savaşma fırsatı verecek mi?

Kendi uzmanlık alanımla ilgili hangi pozisyon bana bu fırsatı verebilir?

Çalıştığım şirkette 360 derecelik bir geribildirim programı uygulanıyor mu?

Çalıştığım şirkette kişilik envanteri araçları kullanılıyor mu?

Çalıştığım şirket, değerlendirme hizmetleri için pazarda onay görmüş bir sağlayıcıdan yardım alıyor mu?

Bana önerilen kitap ve benzeri başka araçlar varsa, bunlar nedir?

Geçtiğimiz yıl içinde şirket kültürünü (ya da iklimini) belirlemeye yönelik bir araştırma yapıldı mı?

Şirket içinde benimkine benzer deneyimlerden geçmiş kişiler varsa, bunlar kimlerdir?

Başkalarınca yapılmış değerlendirmeler hangi alanlarda başarılı olduğumu gösterdi?

Başkalarınca yapılmış değerlendirmeler hangi alanlarda başarısız olduğumu gösterdi?

Şu andaki pozisyonum açısından güçlü ve zayıf yanlarım nasıl görünüyor?

En öncelikli gelişim gereksinimim/gereksinimlerim hangileri?

Bu gereksinimleri karşılamakta güçlü yanlarımdan nasıl yararlanabilirim?

Bir sonraki görevimde üzerine eğilmek zorunda kalacağım en öncelikli gelişim gereksinimi hangisi?

Olanak Verirseniz Gelirler

Kendi dünyanızın ve bu dünyayla ilgili değişmesi gerekenlerin, ele­manlarınızın, iş arkadaşlarınızın ve patronlarınızın gözünde birbirin­den ne kadar farklı göründüğünü bilseydiniz şaşırırdınız. Fikir kutu­ları, öneri kutuları ve imzasız doğrudan geribildirim kutularıyla önemli miktarda enformasyona ulaşabilirsiniz. Ama bu iletişim ka­nallarını yaratırken dikkatli olmalısınız. İnsanlar görüşlerini bildir­diklerinde, onların dikkate alınmasını beklerler. Bu enformasyonu ge­rektiği gibi analiz edip ilgili taraflara uygun eylemlerle karşılık ver­mezseniz, güvenilirliğinizin zedelenmesine yol açabilirsiniz.

Durum Değerlendirmesi Bize Ne Anlatır?

Yaptığınız değerlendirme sonucunda, zayıf ve güçlü yanlarınızın neler olduğunu, kendinizi hangi doğrultuda geliştirmeniz gerektiğini ve şu andaki koşulların sizden neler talep ettiğini belirlemiş olacaksınız. Ay­rıca, daha acil olarak edinmeniz gereken becerilerin hangileri, o kadar acil olmayıp uzun vadede edinebileceğiniz becerilerin hangileri olduğu da or­taya çıkmış olacak. Son olarak yaptığınız değerlendirme, şu andaki pozis­yonunuzun gerekli kıldığı mücadele düzeyini de gösterecek: Kaldırabile­ceğinizden daha mı ağır, daha mı hafif, yoksa kararında ve gelişmeye ola­nak verecek düzeyde mi?

Bir liderlik geliştirme programına katılarak ya da kendi şirketiniz aracılığıyla değerlendirmeler yapma fırsatı bulduysanız, elde ettiğiniz bil­gileri gözden geçirerek öne çıkan noktaları saptamaya çalışın. Bu tür ana­lizler, içinde bulunduğunuz durumun gereklerine karşılık verebilmek açı­sından güçlü ve zayıf yanlarınızın neler olduğunu görmenizi sağlayabilir.

Daha önce yaptığınız değerlendirme çalışmalarını, kişilik değerlendirmelerindeki tercihleriniz veya liderlik değerlendirmelerindeki becerile­riniz arasında size daha önemli görünenleri ve bunların her birini güçlü ve zayıf yönlerinizle nasıl ilişkilendirdiğinizi alt alta yazarak bir tablo ha­linde düzenleyin.

Güçlü ve zayıf yanlarınız hakkında bir fikir sahibi olduktan sonra, önceliklerinizi belirlemeye geçebilirsiniz. Burada hatırlamanız gereken şey, sadece zayıf yanlarınıza değil güçlü yanlarınıza da dikkat etmeniz gerektiğidir. Güçlüklerle savaşmak durumundaysanız, bunların üstesin­den gelebilmek için zayıf yanlarınızı geliştirmeniz istemeniz doğaldır. Ancak, becerilerinizi geliştirmek için güçlü yanlarınızdan da yardım ala­bilirsiniz. Kendiniz hakkında topladığınız bilgileri durumun talepleri hakkında edindiğiniz bilgilerle birleştirin. Gelişim önceliklerinizi belirle­mek amacıyla, aşağıdakine benzer bir tablo hazırlayın.

 

 

 

 

Gelişim Önceliklerinin Belirlenmesi
	Şimdiki İşim Açısından Önemli	Şimdiki İşim Açısından Önemsiz
Güçlü Yanlarım
Zayıf Yanlarım

Mücadele

Mücadele, mevcut yeteneklerinizin sınırlarının zorlanması anlamına gelir. Bu zorlanmanın derecesine bağlı olarak, belirli bir güçlük karşısında ken­dinizi rahat hissedebilir ya da altından kalkamayacağınız bir durumla karşı karşıya olduğunuz duygusuna kapılabilirsiniz. Ancak her durumda şu nokta çok açıktır: Yeni beceriler edinmek ve kavrayışımızı derinleştir­mek için güçlüklere ihtiyacımız vardır.

Güçlükler pek çok etkenden kaynaklanabilir. Örneğin, terfi yoluyla daha büyük sorumlulukların altına girmiş, başka bir departmana geçmiş ya da şirket birleşmeleri ya da yeniden yapılanmalar gibi örgütsel deği­şimlerle karşılaşmış olabilirsiniz. Kendi inançlarınıza, bilginize ya da ba­kış açılarınıza ters düşen bilgilerle yüz yüze kalmış olabilirsiniz. Evlen­mek, çocuk sahibi olmak ya da kişisel sorunlarla uğraşmak gibi özel ha­yata ait koşullar da ayrı birer güçlük kaynağı oluşturabilir.

Yeteneklerinizi zorlama konusunda size çok sınırlı olanaklar sunan pozisyonlar da ayrı sorunlar taşırlar. Şirketiniz, geçmişteki başarılarınıza dayanarak, örgütte önemli bir aksama yaratmadan işinize hemen uyum göstereceğiniz bilgisiyle sizi işe almış ve belirli bir pozisyona atamış ola­bilir. Bu durumda bir süre etkin bir performans sergileyebilirsiniz; ancak benzer bir görevi defalarca yerine getirdikten sonra sıkıntıya ve yılgınlığa sürüklenme olasılığınız yüksektir.

Mücadele ve Gelişim

Karşı karşıya bulunduğunuz güçlükleri değerlendirme ve destek unsurlarıyla dengelemek gelişiminizi hızlandırır. Böylece, işinizle yaratıcı bir ilişki içinde kalarak, hem bir lider olarak kendi gelişiminize hem de çalıştığınız örgüte katkıda bulunabilirsiniz.

Kendi becerilerinizi ve kavrayışınızı ciddi biçimde aşan taleplerle karşı karşıya kalmışsanız, başarısızlığa uğramanız güçlü bir olasılıktır.

Zorlu talepler her zaman gelişim olanakları sunmazlar. İşinizin gerekleri ile kendi yetersizlik duygularınız arasındaki dengesizliğin yarattığı stres, başarı için gerekli olan yeni becerileri edinmeyi çok zorlaştırabilir. Böyle bir durumda, destek kaynaklarınızı artırarak mücadele düzeyini kontrol altına almalı, hatta gerekirse azaltmalısınız.

Aksine, işinizin talepleri sahip olduğunuz becerilerin altında kalı­yorsa, mücadele fırsatları yaratarak yeni şeyler öğrenme ve yeni beceriler edinme olanaklarınızı genişletmelisiniz.

Kendinize biraz zaman ayırarak, iş ve iş dışı yaşantınızda (hatta, mümkünse, bir sonraki işinizde) üstesinden gelmek zorunda olduğunuz güçlükleri alt alta yazın. Bu güçlüklerle başa çıkmak ve gelecekteki güç­lüklere hazırlanmak amacıyla neler yaptığınızı da bu listeye ekleyin.

Hazırladığınız listeyi gözden geçirince, yılgınlığa, tıkanmaya ya da hatalı tutumlara meydan vermemek için çalışma ortamınıza daha fazla mücadele katmanın sizin için kesin bir zorunluluk olduğunu fark edebi­lirsiniz. Listeyi gözden geçirdikten sonra şimdiki işinizde böyle bir gerek­siniminiz olmadığı sonucuna varırsanız, bu elkitabında "destek" ve "den­genizi korumak" başlıkları altında verilen tartışmadan yararlanabilirsiniz.

Mücadele Fırsatları Yaratmak

Mücadele ve değişim çoğu zaman birbirinden ayrılmaz. Koşulları­nızda bir değişiklik yaparsanız, bu değişim genellikle yanında yeni güç­lükler getirir. Bu güçlüklerle karşı karşıya kalmak gelişiminiz için bir fır­sat oluşturabilir. İzleyen bölümlerde, profesyonel gelişiminize destek ola­cak mücadele fırsatları yaratmanıza yardım edecek bilgiler bulacaksınız.

Şimdikinden daha geniş ya da daha farklı sorumluluklar içeren yeni bir pozisyon üstlenin. Yeni deneyimler, tanımları gereği, yeni güçlükler yaratırlar. Enformasyon eksikliği, beceri eksikliği, yönelim eksikliği ve bir karşılaştırma olanağının bulunmayışı gibi sorunlar bu tür değişimlere eşlik eder ve sizi tam anlamıyla hazır olmadığınız deneyim­lerle karşı karşıya bırakarak gelişiminize destek olurlar, Coğrafi bir yer değişikliği yapmak ya da yeni bir örgütsel kültüre katılmak da yeni mü­cadele fırsatları yaratır.

Yeni sorumluluklar üstlenin. Pozisyonunuzu ya da çalıştığınız şirketi değiştirmek istemiyorsanız, yeni görev ve sorumluluklar üstlene­rek kendiniz için mücadele fırsatları yaratabilirsiniz. Üstleneceğiniz yeni görevlerin, bilgi ve yeteneklerinizin sınırlarını zorlayacak beceriler gerek­tirmesinin şart olduğunu unutmayın. Örneğin, verdiğiniz kararlarda sez­gilerinizden daha çok yararlanmanız gerektiğini düşünüyorsanız, hızlı kararlar vermenizi gerektiren yeni bir görev üstlenin.

İşinizin kendi gelişiminize katkıda bulunmasını sağlamanın başka yolları da vardır. Olanaklarınızın sınırlarını zorlayan hedefler belirlemek de gelişiminiz için mücadele fırsatları yaratabilir (örneğin, kaynak yeter­sizliğine rağmen bir işi zamanında bitirmek ya da şirkette bütçelerle ilgili önemli bir sorun bulunmadığı halde maliyetlerinizi kısmak gibi). Aşağıda sıralanmış olan stratejilerden yararlanarak, işinizde mücadele fırsatları yaratmanızı sağlayacak fikirler geliştirebilirsiniz.

•  Kendi becerileriniz dışındaki bir alanda küçük bir proje üstlenin.
Örneğin, topluluk önünde konuşma becerinizi artırmak amacıyla şirketi­niz adına bir sunum gerçekleştirin.

•  Yeni elemanlardan oluşan bir grubun yönetimini üstlenerek ekip
liderliği becerilerinizi geliştirin.

•  Şirket çalışanlarından iki kişi arasındaki bir anlaşmazlıkta arabu­luculuk yaparak ya da iyi geçinemediğiniz bir iş arkadaşınızla ilişkinizi düzelterek "iletişim" becerilerinizi geliştirin.

•  Yeni bir örgütsel teknolojinin (örneğin, şirketin yerel iletişim ağı­nın) kullanımı ve yararları hakkında bir özet rapor oluşturmak gibi kü­çük bir stratejik görev üstlenin.

•  Daha iyi bir öğrenci olabilmek için başkalarına bir şeyler öğretin.
Örneğin, yerel kütüphanenizde kendi uzmanlık alanınızla ilgili bir çalış­ma atölyesi açabilirsiniz.

Yeni perspektifler edinmeye çalışın. Çok çeşitli görüş açılarıyla yüzleşmek zorunda kalmak, yeni ya da eski her duruma hareket kazandı­rır. Başkalarının görüşlerini kendi görüşlerinizle yan yana koydukça, ne­lerin mümkün, uygulanabilir, hatta belki doğru olduğu konusundaki kavrayışınızı genişletirsiniz. Aşağıdaki liste sizi, şirketinizin içinde ve dı­şında sizden farklı fikirlere sahip olabilecek kişilere yönlendirebilir.

•  Sizinle aynı şirkette ama başka işlevsel alanlarda çalışan kişiler.

•  Başka bir örgütsel kademeye ya da örgütün başka bir kısmına bağlı olarak çalışan kişiler.

•  Sizinkinden farklı bir eğitim geçmişine sahip kişiler.

•  Karşı cinse ait kişiler.

•  Başka etnik ya da ulusal kökenlerden gelen kişiler.

•  Sizinkinden farklı dini görüşlere sahip kişiler.

•  Şirket sınırlarının dışında kalan kişiler (müşteriler, sağlayıcılar ya da stratejik partnerler gibi).

İş dışı sorumluluklar üstlenmeye çalışın. Bazı durumlarda po­zisyonunuza yeni mücadele fırsatları eklemeniz mümkün olmayabilir. Örneğin, örgütünüz sizin için yeni gelişme olanakları yaratmayı çok riskli bulabilir ya da siz bu olanakları yaratabilmek için gereksinim duyduğu­nuz desteğe sahip olmayabilirsiniz. Bu gibi durumlarda, iş dışı yaşantını­za yeni etkinlikler eklemek de size değerli gelişim olanakları sunabilir. Aşağıdaki önerilerden yararlanarak, kendiniz için ne gibi olanaklar yara­tabileceğiniz üzerinde düşünebilirsiniz.

•  Liderlik becerilerinizi artırmak için, semtinizdeki bir hizmet gru­buna gönüllü olarak başkanlık yapabilirsiniz.

•  Konuşma becerilerinizi artırmak için, konuşma eğitimi veren bir kuruluşa başvurarak kendi uzmanlık alanınızda konuşma yapma olanak­larını araştırın.

•  Dinleme becerilerinizi artırmak için, yaşıtlarınızın danışmanlığı
konusunda bir kurs alın ya da yaşıtlarınıza danışmanlığı yapmak üzere gönüllü olun.

• Acemilerle ilişki kurma ve ekip oluşturma konusundaki etkinli­ğinizi artırmak için bir spor kulübünün gençler takımına antrenörlük yapın.

Örgütünüzün dışındaki bir gruba kendi beceri alanınızda danış­manlık hizmeti verin.

Destek

Becerilerinizi, gelişim gereksinimlerinizi ve iş durumunuzu düzenli aralık­larla değerlendirmeye devam etmeniz önemlidir. Kendinizi periyodik ola­rak değerlendirmeden geçirmeniz sahip olduğunuz becerilerin ve kişisel kaynakların çok uzağına düşen, ya da bunlardan çok farklı olan güçlükler­le karşılaştığınızda dikkatinizi toplamanıza yardımcı olabilir. Terfi etmek, şirket örgütlenmesindeki değişiklikler, aileden birinin hastalığı gibi kişisel travmalar ve benzerleri önünüze son derece ciddi güçlükler çıkarabilir.

Başa çıkılmaz gibi görünen güçlüklerle karşı karşıya kaldığınızda, bunları tamamen yok sayma dürtüsüne kapılabilirsiniz. Ya da, elinizdeki bilgi ve becerilere dayanarak bunların içinden çıkabileceğinizi düşünebi­lir, fakat sonunda gerekli becerilerin bunlar olmadığını fark edebilirsiniz. Büyük güçlüklerin çözümü destek yaratmaktır. Destek yaratmak, özgü­veninizi pekiştirmenize, güçlü yanlarınızı doğrulamanıza ve yeni edindi­ğiniz becerileri sorunların çözümünde gerektiği gibi kullanmanıza yar­dımcı olur.

Güçlükleri Kontrol Altına Alabilmek İçin Desteği Artırın

Destek yaratmak, karşınızdaki güçlükleri kontrol altına almanın, hatta mevcut becerilerinizle aynı hizaya gelecek şekilde azaltmanın temel koşullarından biridir. Desteğinizin artması, elinizdeki becerilerle karşınız­daki güçlüklerin daha dengeli olduğu bir konuma ulaşmanıza yardım edecektir. Güçlü ve dengeli bir konum, öğrenmenizi, büyümenizi ve bir lider olarak kendinizi geliştirmenizi kolaylaştırır.

Nasıl Destek Yaratacağız?

Destek dendiğinde aklınıza ilk gelen başka insanlar olabilir. Bu iyi bir başlangıçtır, ancak kendinizi size yakın olan birkaç kişiyle sınırlama­yın. Eşinizden, partnerinizden, patronunuzdan, akranlarınızdan ya da iş arkadaşlarınızdan, insan kaynakları personelinden, arkadaşlarınızdan, koçunuzdan, akıl hocanızdan, birlikte gönüllü toplum hizmeti verdiğiniz kişilerden, dini liderlerden, elemanlarınızdan ya da bir tür ilişki içinde bulunduğunuz herkesten destek alabilirsiniz.

Bir insanın size destek sağlayıp sağlayamayacağına karar verirken, o insanın sizin için oynamasını istediğiniz rolü göz önünde bulundurun. Destekleyici roller arasında aşağıdakiler sayılabilir:

•  Danışman. Bu kişi size duygusal destek verir, sizi cesaretlendirir ve duygularınızı boşaltmanıza yardım eder.

•  Amigo. Bu kişi, sahip olduğunuz yeteneklere, öğrenme ve ken­dinizi geliştirme kapasitenize duyduğu inancı dile getiren herhangi biri olabilir.

•  Teşvikçi. Bu kişi, gelişiminiz için sizi ödüllendirir.

•  Omuzdaş. Bu kişi, sizinkine benzer bir durumda bulunan ve dola­yısıyla size empatiyle yaklaşabilecek olan biridir.

•  Akıl Hocası. Bu rol, danışmanlık, amigoluk, teşvikçilik ya da omuzdaşlık rollerinden daha resmi bir roldür. Akıl hocası, deneyimleri ve davranışları aracılığıyla uzun dönemli destek ve yardım sağlar.

•  Koç. Akıl hocalığı gibi bu da resmi bir roldür. Bu kişi, belirli bir
beceriyi elde etmeniz ya da belirli bir engeli aşmanız için size tam destek verir. Koçlar ayrıca, durum değerlendirmeleri ve geribildirimlerle gelişi­minizi sürekli olarak gözlem altında tutmanızı da sağlayabilir. Şirketiniz size bir koç bulunmasına yardımcı olabilir ya da kendi koçunuzu kendi­niz seçebilirsiniz. Koçunuzu kendiniz seçerseniz, herkesin size kazan­dırabileceği becerilerin birbirinden farklı olduğunu unutmayın.

Destek Ararken

Bir destek ağı yaratırken, destekçilerinizin sizin için oynamasını istediğiniz roller üzerinde iyi düşünün. Örneğin, bir koç istiyor­sanız, sizin zayıf olduğunuz alanlarda bilgi ve beceri sahibi olan, geçmişte sizinkine benzer durumları başarıyla yönetmiş olan ya da acilen çözmeniz gereken güçlükler üzerinde enine boyuna düşünmenize yardım edebilecek birini bulmalısınız. Koçunuz, örgütün güvenilir ve yeterli bir üyesi olduğunuz konusunda size inanç duymalı ve önünüzdeki güçlükleri aşmanıza yardım et­mek için size gerekli zamanı ayırmaya hazır olmalıdır. İlerletme­niz gereken becerileri önceden belirlemek ve güçlükleri aşarak hangi hedefe ulaşmak istediğinizi ortaya koymak işinizi kolay­laştırır. Sizin için oynamalarını istediğiniz rollerle birlikte, diğer destekçilerinizi de aynı şekilde belirleyin.

Güçlük ya da Zayıf Nokta:

Destekçinin Rolü: (danışman, amigo, teşvikçi, omuzdaş, akıl hocası, koç)

Destekçinin Adı:

İstenen Sonuç:

Güçlük ya da Zayıf Nokta:

Destekçinin Rolü: (danışman, amigo, teşvikçi, omuzdaş, akıl hocası, koç)

Destekçinin Adı:

İstenen Sonuç:

Güçlük ya da Zayıf Nokta:

Destekçinin Rolü: (danışman, amigo, teşvikçi, omuzdaş, akıl hocası, koç)

Destekçinin Adı:

İstenen Sonuç:

 

Sizi zorlayan koşullarla karşı karşıya kaldığınızda etrafınızdaki in­sanları temel destek kaynağınız olarak görmeniz yanlış değildir. Ancak, destek alabileceğiniz başka kaynaklar da vardır. Bakılacak önemli yerler­den biri de kendi içinizdir. Kafanızın içinde kullandığınız dil, sorunları nasıl gördüğünüzü ve güçlüklere nasıl yaklaştığınızı büyük ölçüde etki­ler. Önceliklerinizi açık seçik belirleyin, yaptığınız belirlemeye bağlı kaim ve zorlu engelleri aşmak için gereken öz disiplini kazanmak için kafanı­zın içinde kendi kendinize olumlu konuşmalar yapın.

Resmi ve gayri resmi destek kaynakları yaratmak için şirketinizin yerleşik sistemlerinden de yararlanabilirsiniz. Aşağıda sayılanlar, size teş­vik sağlayabilecek unsurlardan birkaçıdır:

•  Takdir ve ödüllendirme politikaları

•  Performans geliştirme yordamları

•  Liderlik geliştirme sistemleri

•  Komuta zinciri

•  Şirket politikaları elkitapları

•  İnsan kaynakları departmanı

•  Personel destek programları

Bakmayı akıl etmediğiniz başka yerlerden de destek bulabilirsiniz. Kitaplar, web siteleri, videolar ve elektronik posta adres listeleri düşün­celerinizi harekete geçirebilir, kendi içinize bakmanızı, yeni perspektif­ler edinmenizi ve güçlü duygulara ulaşmanızı sağlayabilir. Bu kaynak­ları tekrar tekrar kullandıkça, hangilerinin sizin için anlamlı ve faydalı olduğunu görebilirsiniz. Akla pek gelmeyen başka faydalı destek araç­ları arasında ekran koruyucular ve masa üstü hatırlatma kartları da var­dır. Size hedeflerinizi, iş bitirme tarihlerinizi ya da düşünmeye zaman ayırmanızı hatırlatmaları için bu araçlardan yararlanabilirsiniz. Size yararlı olabilmeleri için bu gibi kaynakları her zaman güncel tutmaya dikkat edin.

 

 

Dengenizi Korumak

Kendiniz için yaratabileceğiniz en iyi gelişim ortamı, öğrenmenin deneyi­minizin kesintisiz bir parçası haline geldiği ortamlardır. Durum değerlen­dirmesi, mücadele ve destek unsurlarının bir araya gelmesi bu tür bir or­tamın oluşmasını sağlar. Kendinizi ve koşullarınızı gözden geçirerek, güçlü yanlarınızdan hangilerinin şu anda sizin için kritik önem taşımadı­ğını öğrenir, sahip olduğunuz becerilerden hangilerini ustaca kullandığı­nızı görür ve geliştirmeniz gereken becerilerin hangileri olduğunu ayırt edebilirsiniz.

Yeni beceriler geliştirmek zor olabilir. Yeni güçlükleri göze almak, kendinizi normalde olduğundan daha yetersiz hissetmenize yol açarak sizde rahatsızlık yaratabilir. Güçlükler karşısında destek oluşturmak, bir lider olarak kendinizi geliştirmenin en başta gelen koşuludur. Kendinizi ve koşullarınızı sürekli olarak değerlendirmeniz, sahip olduğunuz beceri­lerle durumun talepleri arasında bir denge kurabilmenizi sağlar. Değer­lendirme, mücadele ve destek unsurlarını bir arada kullanarak, bir yan­dan liderlik ve yöneticilik becerilerinizi geleceğe dönük olarak geliştirme­nizi, bir yandan da bugünkü sorumluluklarınızı etkin bir şekilde yerine getirmenizi sağlayacak fırsatları yakalayabilirsiniz.

Özet

Liderlik yeteneği, çoğu insan için, ömür boyu süren deneyimlerle aralık­sız olarak geliştirilmesi gereken bir şeydir. Araştırmacılar, liderlik gelişimine yön veren üç anahtar unsur bulunduğuna inanıyor: Durum değerlendirmesi, güçlükler ve destek.

Durum değerlendirmesi enformasyon demektir. Resmi ya da gayrı resmi yollarla sunulabilen bu enformasyon size, belirli bir anda nerede durduğunuzu, o andaki güçlü yanlarınızın neler olduğunu, durumunu­zun ne gibi geliştirme çabalarını gerekli kıldığını ve hangi etkinlik düze­yine ulaşabilmiş olduğunuzu anlatır. Koşullarda ortaya çıkan her değişik­lik, bir durum değerlendirmesi yapmanızı gerektirir. En azından, yeni bir rol üstlendiğinizde, iş tanımınız değiştiğinde, büyük çaplı bir örgütsel de­ğişim yaşandığında ya da yaptığınız son saptamanın üzerinden bir-buçuk sene geçtiğinde, yeni bir durum değerlendirmesi yapmalısınız. Durum değerlendirmesi yapmaya hazırlanırken şu üç noktayı göz önünde bulun­durun: (1) Hem kendinize hem de içinde bulunduğunuz duruma ilişkin bir saptama yapın; (2) Hem resmi hem de gayrı resmi değerlendirme tek­nikleri kullanın; ve (3) Kendinizle ilgili değerlendirmenizi başka kaynak­lardan edinilmiş verilerle dengeleyin.

Mücadele, mevcut yeteneklerinizin sınırlarının zorlanması anlamına gelir. Bu zorlanmanın derecesine bağlı olarak, belirli bir güçlük karşısında kendinizi rahat hissedebilir ya da altından kalkamayacağınız bir durumla karşı karşıya olduğunuz duygusuna kapılabilirsiniz. Karşınıza çıkan güç­lükler o anda sizde bulunmayan beceri ve perspektifleri gerekli kılabilir ya da sizi dengesizliğe sürükleyerek yerleşik düşünce ve eylem biçimleri­nizi sorgulamak için bir fırsat yaratabilir. Yeteneklerinizi zorlama konu­sunda size çok sınırlı olanaklar sunan pozisyonlar da ayrı sorunlar taşır­lar. Benzer bir görevi defalarca yerine getirdikten sonra sıkıntıya ve yıl­gınlığa sürüklenme olasılığınız yüksektir.

 

Destek almak özgüveninizi pekiştirir, güçlü yanlarınız, mevcut be­cerileriniz ve yerleşik düşünce ve eylem biçimleriniz konusunda size gü­ven telkin eder. Aldığınız destek, yeni beceriler edinme sürecinde size yol gösterebilir. Destek yaratmak, karşınızdaki güçlükleri kontrol altına alma­nın, hatta mevcut becerilerinizle aynı hizaya gelecek şekilde azaltmanın temel koşullarından biridir. Desteğinizin artması, elinizdeki becerilerle karşınızdaki güçlüklerin daha dengeli olduğu bir konuma ulaşmanıza yardım edecektir. Güçlü ve dengeli bir konum, öğrenmenizi, büyümenizi ve bir lider olarak kendinizi geliştirmenizi kolaylaştırır.

Destek almak özgüveninizi pekiştirir, güçlü yanlarınız, mevcut be­cerileriniz ve yerleşik düşünce ve eylem biçimleriniz konusunda size gü­ven telkin eder. Aldığınız destek, yeni beceriler edinme sürecinde size yol gösterebilir. Destek yaratmak, karşınızdaki güçlükleri kontrol altına alma­nın, hatta mevcut becerilerinizle aynı hizaya gelecek şekilde azaltmanın temel koşullarından biridir. Desteğinizin artması, elinizdeki becerilerle karşınızdaki güçlüklerin daha dengeli olduğu bir konuma ulaşmanıza yardım edecektir. Güçlü ve dengeli bir konum, öğrenmenizi, büyümenizi ve bir lider olarak kendinizi geliştirmenizi kolaylaştırır.